XXVII edycja GAZTERMU odbyła się w aurze słonecznej, ciepłej i niemal letniej pogody. Te wspaniałe warunki atmosferyczne połączone z urokiem nadbałtyckich plaż przegrały jednak konkurencję z treściami programowymi, które przez dwa dni obrad przyciągały bardzo liczne grono uczestników Konferencji. Konstrukcja programu tegorocznego GAZTERMU zbudowana została wokół dwóch kluczowych zagadnień: bezpieczeństwa energetycznego oraz transformacji energetycznej. Te dwa czynniki będą bowiem w największym stopniu oddziaływać na kondycję i kierunki rozwoju sektora gazowego. Powyższa teza znalazła swoje potwierdzenie w wygłoszonych referatach oraz ośmiu panelach dyskusyjnych przeprowadzonych w trakcie dwudniowych obrad. W wystąpieniach inauguracyjnym Miłosza Motyki podsekretarza stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska oraz Macieja Bando Podsekretarza Stanu, Pełnomocnika Rządu ds. Strategicznej Infrastruktury Energetycznej uwypuklono m.in. konieczność zachowania racjonalnego podejścia do procesu transformacji energetycznej, która ma być sprawiedliwa i zapewniać w energetyce i ciepłownictwie stabilne dostawy i niskie ceny. Osiągnięcie takich celów nie będzie natomiast możliwe bez trwałego bezpieczeństwa energetycznego, którego zapewnienie jest obowiązkiem państwa. Sprostanie współczesnym zagrożeniom, generowanym przede wszystkim przez napięcia geopolityczne, wymaga m.in. zintensyfikowania współpracy międzynarodowej. Jak podkreślił Dominik Jankowski Zastępca Stałego Przedstawiciela, Stałe Przedstawicielstwo RP przy NATO, to właśnie Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego jest odpowiednią platformą umożliwiającą uzgadnianie rozwiązań i koordynację działań na rzecz bezpieczeństwa energetycznego w skali euroatlantyckiej. Aktualnie uwaga sojuszników koncentruje się na ochronie podmorskich rurociągów gazowych oraz systemu naftociągów dostarczających paliwo dla wschodniej flanki NATO. Dyrektor generalny ENTSOG Piotr Kuś podkreślił natomiast, że rozbudowywany w ostatnich dekadach europejski system transportu gazu umożliwił zmianę struktury dostaw po niemal całkowitej eliminacji rosyjskiego surowca z rynku. Kluczową rolę w tej operacji odegrały europejskie terminale odbiorcze LNG. W opinii Sławomira Hinca, Prezesa Zarządu GAZ-Systemu, niewątpliwym wzmocnieniem bezpieczeństwa energetycznego Polski będzie zrealizowanie projektu Terminala FSRU w Zatoce Gdańskiej. Kolejnym ważnym zadaniem realizowanym w najbliższych latach będzie rozbudowa podziemnych magazynów gazu. Wzmacnianiu bezpieczeństwa funkcjonowania rynku gazu towarzyszyć będą także działania na rzecz dostosowania infrastruktury przesyłowej do przyjęcia gazów odnawialnych. Prezes S. Hinc zdeklarował, że „W DNA GAZ-SYSTEM pozostaje przesył gazu, ale mamy świadomość, że znaczenie gazu ziemnego może ulegać stopniowo zmniejszeniu. Dlatego już dziś myślimy nad przyszłością w perspektywie 5, 10 czy nawet 15 lat. Rozpoczęliśmy już proces przygotowania spółki do pełnienia roli operatora przesyłowego dla wodoru i biometanu”. W trakcie przeprowadzonych w pierwszym dniu paneli dyskusyjnych wybrzmiała wyraźna świadomość nadchodzącej głębokiej zmiany w gazownictwie polegającej na otwarciu sektora dla wodoru odnawialnego i biometanu. W przekonaniu większości dyskutantów panelu Paliwa gazowe w aktualnej strategii energetycznej Polski będzie to stopniowy proces, a gaz ziemny zachowa swoją rolę paliwa pomostowego w procesie transformacji energetycznej. Zwiększanie udziału OZE w krajowym miksie energetycznym generować będzie dodatkowe potrzeby w zakresie bilansowania Krajowego Systemu Energetycznego. W konsekwencji w kolejnych latach związek polskiego gazownictwa z elektroenergetyką, a także ciepłownictwem systemowym będzie się pogłębiał. Zachowanie ciągłości dostaw energii elektrycznej w istotnym stopniu zależeć więc będzie od utrzymania ciągłości dostaw paliwa gazowego. Ważnym elementem zachowania wspomnianej ciągłości jest zbudowany przez PGNiG Grupa ORLEN zróżnicowany portfel kontraktów terminowych z wiarygodnymi dostawcami zagranicznymi. Przewaga dostaw importowych, choć zdywersyfikowanych, wymagać będzie nieustannego doskonalenia procesów zarządzania ryzykami oraz monitorowania ich źródeł w postaci zagrożeń geopolitycznych obciążających globalnych handel gazem.

W opinii uczestników dyskusji Europejskie rynki gazu w dobie wstrząsów geopolitycznych i wyzwań klimatycznych, kryzys gazowy z lat 2021-2022 był doświadczeniem, z którego wyniesiono właściwe wnioski i podjęto odpowiednie kroki m.in. w wprowadzając w UE obowiązek gromadzenia odpowiedniego poziomu zapasów gazu. Realizacja zapowiedzianych w REPowerUE działań przywróciła poczucie bezpieczeństwa i stabilności wśród uczestników europejskich rynków energetycznych. Odzwierciedleniem tych nastrojów jest wyraźny spadek cen na europejskich giełdach gazu, w tym także na polskim rynku giełdowym prowadzonym przez TGE.

Wydarzeniem zamykającym pierwszy dzień obrad był CYBERGAZTERM, który zgromadził wybitnych specjalistów i ekspertów zajmujących się zabezpieczeniem obszaru IT w branży energetycznej. Paneliści byli zgodni, że toczące się konflikty zbrojne generują zagrożenia wymierzone w infrastrukturę krytyczną, w tym kluczowe obiekty warunkujące sprawne funkcjonowanie systemów gazowniczych. Sprostanie cyberzagrożeniom wymaga ze strony spółek gazowniczych i energetycznych nie tylko wdrażania zaawansowanych technologii i procedur bezpieczeństwa, ale także ciągłego podnoszenia kwalifikacji i wiedzy wśród personelu.

Drugi dzień obrad, odbywający się ponownie pod szyldem GREENGAZTERMU, odbył się przy merytorycznym wsparciu Dolnośląskiego Instytutu Studiów Energetycznych (DISE) oraz Instytutu Energetycznego – Państwowego Instytutu Badawczego. W panelach dyskusyjnych wzięli natomiast udział przedstawiciele Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego, a także wyższych uczelni: Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz Uniwersytetu Gdańskiego. Silnej reprezentacji akademickiej towarzyszyło znamienite grono przedstawicieli branży gazowniczej, biogazowej oraz finansowej. Wprowadzeniem do dyskusji stała się prezentacja DISE zawierająca pierwsze wnioski z powstającego raportu Transformacja polskiego gazownictwa: od gazu ziemnego do biometanu. Temat ten i tocząca się wokół niego polemika spotkały się z ogromnym zainteresowaniem uczestników Konferencji. Biometan jest bowiem realną szansą na dekarbonizację polskiego gazownictwa oraz poprawę bezpieczeństwa energetycznego dzięki ograniczeniu importu paliwa gazowego. Równie pasjonujące zagadnienia znalazły się także w kolejnym panelu dyskusyjnym poświęconym Programowi polskiej energetyki jądrowej jako szansy dla krajowego sektora gazowego zorganizowanym z inicjatywy i wsparciu Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Budowa energetyki jądrowej oceniona została jako największe przedsięwzięcie gospodarcze współczesnej Polski. Realizacja tego strategicznego planu będzie wymagała kooperacji z wieloma interesariuszami przemysłowymi, finansowymi czy naukowo-badawczymi. Przedstawiciele Ministerstwa wskazywali, że dla polskich firm gazowniczych posiadających doświadczenia w realizacji strategicznych inwestycji, program jądrowy stwarza nowe, ogromne możliwości biznesowe.

Obrady GREENGAZTERMU zakończyły się mocnym akcentem wodorowym w postaci dwóch paneli, w trakcie których dyskutanci dzielili swymi ocenami i opiniami na temat Stanu i perspektywy realizacji strategii wodorowych w Polsce i na świecie oraz analizowali aktualnie dostępne narzędzia wsparcia dla dekarbonizacji gazownictwa. W świetle przyjętych przez UE strategii oraz obowiązujących regulacji to właśnie wodór odnawialny ma być głównym środkiem do dekarbonizacji europejskiego przemysłu i gazownictwa. Dla tego też większość rozwiązań finansowych skierowana jest na wsparcie inwestycji wodorowych.

Podsumowując dwudniowe obrady XXVII edycji GAZTERMU można sformułować kilka generalnych wniosków:

1. Osiągnięcie bezpieczeństwa energetycznego i realizacja transformacji energetycznej należy traktować jako dwa równie ważne procesy, których przeprowadzenie wymaga odpowiedniej koordynacji właściwego rozłożenia sił i środków.

2. Napięcia geopolityczne nie znikną i będą nadal generować zagrożenia dla ciągłości dostaw surowców energetycznych. Utrzymywanie się tych zagrożeń rodzi szczególną potrzebę ochrony infrastruktury krytycznej oraz kooperacji międzynarodowej w tym zakresie. Odpowiednią platformą dla rozwoju takiej współpracy jest NATO dbające o zachowanie więzi euroatlantyckiej NATO.

3. Gaz ziemny pomimo obciążeń geopolitycznych utrzyma rolę paliwa pomostowego w procesie budowy nowej, neutralnej klimatycznie gospodarki energetycznej. Jego związek z elektroenergetyką będzie zatem coraz ściślejszy. Jednak sektor gazowy rozpoczął proces transformowania od monokultury gazu kopalnianego ku multipaliwowości.

4. Rozwój infrastruktury gazowniczej wchodzi w nową fazę, w której wysiłek projektowy oraz inwestycyjny skoncentrowany będzie na absorpcji gazów odnawialnych w postaci wodoru i biometanu.

5. W biometanie tkwi znaczący potencjał rozwojowy. Uruchomienie jego produkcji pomoże polskiemu gazownictwu osiągnąć cele klimatyczne oraz podnieść poziom bezpieczeństwa dostaw paliwa gazowego.

6. Dekarbonizacja gazownictwa poprzez wodór wydaje się przedsięwzięciem niezwykle złożonym oraz kosztownym. Jednak powstanie gospodarki wodorowej jest traktowane przez UE jako priorytet, którego realizacji służyć ma regulacyjno-finansowy system wsparcia.

7. Budowa nowej, neutralnej klimatycznie energetyki stwarza kolejne szanse dla rozwoju przedsiębiorstw gazowniczych. Nośnikiem nowych możliwości biznesowych jest przede wszystkim projekt energetyki jądrowej Polsce, który potrzebuje posiadanych przez branżę gazowniczą unikalnych kompetencji oraz doświadczeń.

Partnerem Głównym Konferencji Gazterm 2024 był ORLEN SA, Parterem Konferencji był ORLEN SA Oddział Centralny PGNiG w Warszawie oraz PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o., którym dziękujemy za wsparcie tegorocznej edycji Konferencji. Dziękujemy również pozostałym Partnerom Konferencji, Patronom, Partnerom Medialnym i Branżowym oraz wszystkim uczestnikom 27 edycji Konferencji Gazterm 2024.

Do zobaczenia na przyszłorocznej 28. edycji Gazterm 2025.

W imieniu Organizatorów Krzysztof Mastylak Studio 4u.

Ambasada Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej